وظیفه جامعه نسبت به شهید

زنده نگهداشتن یاد و نام شهید و بزرگداشت زمان و مکان شهادت و مدفن او والگوسازی از شخصیت و سیره زندگی و حماسه ایثارگرانه شهید، بخشی از وظائف جامعه نسبت به شهید می باشد.

این نکته افزودنی است که فایده انجام این نوع وظائف عمدتاً به خود مردم بازمی گردد و در حقیقت این ما هستیم که نیازمند شهدا هستیم، نه آن که شهدا نیازمند بزرگداشت ما باشند. اجر و مقامی که شهدا نزد پروردگارشان دارند با بزرگداشت یا غفلت مردم از آنان کم و زیاد نمی شود. بزرگداشت و تکریم شهید در جامعه یعنی بزرگداشت و تکریم فرهنگ شهادت و تمام نیکی ها و ترویج روحیه ایثارگری و فداکاری برای ارزش ها و دفاع از جامعه و سرزمین اسلامی. فرهنگ و روحیه ای که قوام و بقاء جامعه و نظام و سرزمین اسلامی، همواره نیازمند به آن می باشد. این مطلبی است که تمام ملل و کشورها در چارچوب جهان بینی و ارزش های خود به منظور حفظ استقلال و دفاع از موجودیتشان در برابر بیگانگان و مهاجمان مورد توجه و اهتمام جدی آنان قرار می دهند.

منزلت خانواده شهید :

خانواده شهید از جهات مختلف، دارای مقام و منزلت ویژه ای در پیشگاه خداوند و در نظام و جامعه اسلامی می باشد. پدر و مادر شهید با توجه به این که معمولاً بیشترین نقش را در تربیت شهید ایفاء کرده اند و با داشتن بیشترین علاقه به فرزند خود او را تقدیم خدا کرده اند، مورد تکریم بیشتری هستند. والدین، مخصوصاً مادر، به طور طبیعی آنچنان علاقه ای به فرزند خود دارند که عادتاً برای حفظ فرزندشان حاضرند همه چیز خود را فدای او کنند و می توان گفت والدین، فرزند خود را از جان خود بیشتر دوست می دارند. این بیت از شعر سعدی بهترین توصیف حالت بدرقه والدین به هنگام عزیمت فرزندانشان به سوی جبهه است:

بنابر این والدین مخصوصاً آنانی که با طیب خاطر و براساس اعتقادشان فرزندانشان را از زیر قرآن عبور می دهند و بعد از شهادت آنان نیز صبورانه، رضایت خود را در برابر تقدیر الهی ابراز و از این که خداوند این افتخار را نصیب آنها فرموده خود را سربلند و مفتخر می بینند، شاهدان عینی فرهنگ شهادت و ایثار و ره یافتگان وصال حقند.

همسر شهید نیز که افتخار همزیستی با شهید را داشته و شریک زندگی و پشتیبان و سرپرست خود را به ظاهر از دست داده و بار نگهداری و تربیت فرزندان شهید و مسئولیت حفظ کرامت و عظمت شهید را در جامعه به دوش گرفته، به همراه فرزندان شهید به عنوان یادگاران شهید که نزدیکترین نسبت و انتساب را به او دارند، منزلت و جایگاه برجسته ای را نزد خداوند و مردم دارند.

مجموعاً می توان گفت مشابه همان فاصله ای که شهید و مقتول فی سبیل الله نسبت به مقتولین در راه طاغوت دارد، بین خانواده آنها نیز وجود دارد و نمودی از این تفاوت و فاصله را در مقایسه بین خانواده های شهدای ایران و بازماندگان مقتولین جنگ ها در بسیاری از کشورهای دیگر می توان به دست آورد. در حالی که بازماندگان مقتولین آن جنگ ها بعد از جنگ به عوامل عمده نارضایتی و بحرانهای اجتماعی و اخلاقی تبدیل می شوند، ما شاهدیم خانواده های شهدای انقلاب اسلامی همچون خاندان شهدای کربلا ادامه دهندگان راه شهدا و از پشتیبانان اصلی نظام و ارزشهای اسلامی هستند، 

نویسنده خود بارها شاهد بود مادری که تصویر سه شهید خود را در دست داشت و به زیارت امام راحل نائل می شد، به جای اظهار تأثر از شهادت فرزندانش، قهرمانانه اصرار داشت که امام دعا کند او هم توفیق شهادت در راه خدا را پیدا کند!

به این ترتیب خانواده شهید از دو جهت شایسته تکریم و تجلیل و خدمت می باشند: اولاً به دلیل اهلیت و شایستگی اکتسابی و نقشی که در همراهی و همسوئی با شهید ایفاء می کنند و ثانیاً بخاطر انتسابی که با شهید دارند و در سایه دینی که جامعه به شهید دارد، بخشی از تکریم و تعظیم شهید در احترام و تجلیل از خانواده و اهل بیت او تجلی می یابد و مساله تکریم خانواده شهید و تقدیم خدمات لازم به آنان نه تنها به عنوان یک کار مطلوب بلکه یک وظیفه همگانی برای جامعه و نظام اسلامی به حساب می آید.

این مطلب را نیز با سخنی از امام راحل که جلوه ای از نگرش اسلام درباره این قشر والامقام است می آراییم: «سلام و درود بر شما پدران و مادران، همسران، فرزندان و بازماندگان شهدا که از بهترین عزیزان خود، در راه بهترین هدف که اسلام عزیز است، بزرگوارانه گذشته اید و در امر دفاع از دین خدا، آنچنان صبر و مقاومت نشان داده اید که رشادت و استقامت یاران سید شهیدان حضرت امام حسین ـ علیه السلام ـ را در خاطره جهانیان تجدید کردید.

منزلت بی مانند ایثارگران در مکتب وحی :

آیات فراوان قرآن و احادیث بسیار زیاد معصومین علیهم السلام پیرامون رزمندگان راه خدا بیانگر جایگاه رفیع و بی نظیر آنان است. برای نمونه این آیه را مرور می کنیم:

«اِنَّ اللهَ اشتَری مِنَ المُؤمنینَ اَنفُسَهُم وَ اَموالَهُم، بَاَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ، یُقاتِلُونَ فی سَبیلِ اللهِ، فَیَقتُلُون و یُقتَلُونَ، وَعداً عَلَیهُ حَقّاً، فِی التَّوریةِ وَ الأنجیلِ وَ القُرآنِ، وَ مَن اَوفی بِعَهدِه مِنَ اللهِ، فَاستَبشِرُوا بِبَیعِکُمُ الَّذی بایَعتُمُ بِهِ، وَ ذلِکَ هُوَ الفَوزُ العَظیمُ»

همانا خدا(مشتری) از مومنان(بایع) جان، مالشان (مثمن) را به بهای بهشت (ثمن) خریداری کرد. آنان در راه خدا می جنگند و می کشند و کشته می شوند. این در تورات و انجیل و قرآن وعده حقی برعهده خداست و چه کسی از خدا بر عهد خویش وفادار تر است؟ پس به این معامله ای که با خدا کرده اید شاد باشید و این همان کامیابی بزرگ است!

این جلوه ای از منزلت والای رزمندگان راه خداست بکشند یا کشته شوند و آنگاه که جان خویش را در جبهه فدا کنند یا بعد از مجروح شدن و تحمل مشقت ها و درد بسیار که خود پاداشی بزرگ دارد در اثر جراحات و جانبازی به شهادت برسند و یا آنکه در اسارت، شکنجه و آزار مضاعف دشمن را به جان بخرند و به مقام آزادگی برسند. همگی برخوردار از این فضیلت والا هستند و آنگاه که رزمنده ای جان بر کف، در اثر جراحت های جنگ به مقام جانبازی نائل شود و همزمان در اسارت سخت ترین رنج ها و دردها را تحمل کند و در اثر جراحتهای جانکاه جبهه به مقام شهادت رسد با برخورداری از چهار عنوان رزمنده، آزاده، جانباز و شهید در اوج این قله رفیع جای می گیرد.

دقت در آیه مذکور و ملاحظه ویژگیهای مشتری! بایع، ثمن و مثمن که به عنوان یک پیمان از سوی خدا مطرح شده و سند آن را نیز بزرگترین کتابهای آسمانی یعنی تورات و انجیل و قرآن قرار داده و بر وفای به این عهد تاکید نموده و آن را فوز عظیم دانستــه است، افقهــای شگفت انگیــزی را به روی انســـان می گشاید.

در اینجا مروری بر آمار شهداء، جانبازان و آزادگان و اشاره به پاره ای از ویژگیهای آنان می تواند دستمایه ای برای تحلیل های گوناگون باشد.

مجموع شهدایی که در بنیاد شهید انقلاب اسلامی دارای پرونده هستند 219000 نفر می باشند که از این رقم حدود 20000نفر در درگیری با شرارت های ضدانقلاب و ترورهای منافقین به شهادت رسیده اند.

افرادی که در درگیری های مستقیم دفاع مقدس شهید شده اند 172000 نفر و شهدای بمباران های دشمن 16000 نفر می باشند و به این ترتیب جمع شهدای جنگ تحمیلی به 188000 نفر می رسد.

برخلاف شایعه پراکنی های بیگانگان که رقم شهدای جمهوری اسلامی را چندین برابر واقعیت بزرگ نمائی می کردند و به منظور القاء ناتوانی در مدیریت جنگ و تضعیف روحیه مردم، بهره گیری از امواج انسانی را به جای مدیریت و تکنولوژی دامن می زدند رقم 188000 شهید در مقایسه با کشته های عراق در جنگ با وجود همه پشتیبانی های جهان استکبار از ارتش عراق از جمله نکات مهمی است که باید از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار گیرد.

یاد آوری می شود مشابه این تفاوت را در رقم 42175 اسرای ایران در قبال حدود 70000 نفر اسیر عراق شاهد هستیم که باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

در مورد شهدا به چند نکته اشاره می کنیم:

بیشترین شهید دفاع مقدس را در سال 1365 داشته ایم با 41000 شهید.

سن 72% از شهداء (یعنی حدود 155000 نفر) بین 16 سال تا 25 سال است (یعنی نوجوان و جوان)

بیشترین تعداد شهید از جهت سن 20 ساله می باشند با تعداد 30000 نفر در جنگ تحمیلی به طور میانگین از هر 230 نفر جمعیت کشور یک نفر به شهادت رسیده است. در این میان استان اصفهان از هر 144نفر یک نفر و قم از هر 148 نفر یک نفر و استان سمنان از هر 155 نفر یک نفر به شهادت رسیده اند.

در میان اقشار جامعه روحانیت بیش از ده برابر میانگین کل جامعه به شهادت رسیده اند و بیش از 5 برابر میانگین جامعه شهید داده اند(یعنی فرزندانشان به شهادت رسیده اند).

شهدای مؤنث بیش از 6400 نفر و نزدیک به 3% کل شهدا می باشند.

حدود 56000 نفر از شهدا متاهل و بقیه مجرد بوده اند. اگر این نکته را که اکثریت قاطع شهداء مجرد بوده اند و در بین متاهلین، آنان که فرزندان کمتری داشته اند نسبت بیشتری را دارا هستند، در کنار این نکته قرار دهیم که حدود 97% شهداء به قشر مستضعف تعلق دارند، می توان این نتیجه را گرفت که هر که سبکبارتر بوده است سبکبال تر به معراج شهادت پرواز کرده است. این نکته را نیز باید یادآور شد که اکثریت شهداء از پایگاه مسجد و سنگر نمازجمعه و جماعت به جبهه عزیمت کرده اند و براساس تحقیقی که روی وصیت نامه شهداء انجام یافته انگیزه اصلی آنها در پیمودن راه شهادت به ترتیب الهام گیری از نهضت حسینی و پیروی از امام خمینی و دفاع از اسلام مورد تاکید قرار گرفته است و بــه ایــن ترتیـب نتیجه می گیریم که با سبکباری از تعلقات زندگی مادی به همراه انگیزه نیرومند ایمان به مبدأ و معاد و عشق و پیروی از جایگاه امامت و ولایت، روحیه شهادت طلبی به فعلیت و شکوفائی می رسد.

و اما آمار جانبازان دفاع مقدس با درصدهای جانبازی آنها به این ترتیب می باشد:

زیر 25%      219500

تا 50%     151800

تا 70%      19700

70%     7500

و از میان 42175 آزاده 21000نفر آنها جانباز هم هستند که در ارقام فوق ملحوظ شده است. نکات فراوان دیگری در این زمینه وجود دارد که در فرصت مناسب باید مطرح و مورد بررسی قرارگیرد.

پی نوشت :
وظیفه جامعه نسبت به شهید